2012 yılında UNESCO Dünya Geçici Miras Listesine giren Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı, Kültür ve Turizm Bakanlığının çalışmaları ile açık hava müzesine dönüştürülüyor. 2010 yılından bu yana Milas Müze Müdürlüğü başkanlığındaki bilim kurulu tarafından kazı çalışmaları sürdürülen alan, Uzunyuva Anıt Mezarı Arkeopark Alanı adı ile ziyaretçileri ile buluşacak.

2 bin 400 yıllık Kral Hekatomnos’un Anıt Mezarı, bazı bilim adamlarına göre Tutankhamon’un mezarının bulunmasından bile önemli görülmektedir. Anıtsal Mezarın Bodrum’daki Dünya’nın 7. Harikası Mousoloseum’un ilham kaynağı olduğu belirlendi.

hekatomnos-anit-mezari-travelmugla-2

Hekatomnos- Tarihçe ve Keşif

Gelelim bu muhteşem kültür mirasının tarihine ve etkileyici hikayesine…

Pers idaresi altındaki Karyalıların en parlak dönemi Hekatomnidler zamanında başlar. Anadolu, Pers egemenliğine girdiğinde Pers kültürüyle kaynaşmış fakat Anadolulu kökenini kaybetmemiştir. Özgün sanat eserleri ve anıtsal yapılar yükselmiştir.

M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen anıt mezar, karya satrabı Hekatomonos için yaptırılmıştır.

hekatomnos-anit-mezari-travelmugla-4

Mezar alanının podyumu ve podyumun doğu kenarının ortasındaki Romalılar devrinde dikilmiş onur sütunu, arkeolog Jacob Spon’un 1675-1676’daki seyahati sırasında keşfedildi. Başlangıçta yapının bir tapınak olduğu düşünüldü ancak daha sonra bunun bir anıt mezar olduğu ve mimari şekli bakımından daha sonraki dönemlerde inşa edilen anıt mezarlara öncülük ettiği ortaya kondu.

Anıt mezarın kimin için yaptırıldığı tartışma konusu olmuştur. 1994-1995 yıllarında Milas’ta, Uzunyuva’da yüzey araştırması yapan Alman arkeoloji profesörü Frank Rumscheid’in tezine göre anıt mezar, Karia satrabı Mausolos’un kendisi ve hem kız kardeşi hem eşi olan Artemisia için Mylasa’da yaptırmaya başladığı ancak yarım kalan yapıdır. Bu teze göre Mausolos M.Ö. 367 yılında başkenti Mylasa’dan Halikarnassos’a taşıyınca, inşaat da yarım kalmış ve yeni başkentte Halikarnassos Anıt Mezarı’nın inşası başlamıştır. Ancak 2010 yılında başlatılan kurtarma kazılarında görev yapan arkeologlar bu anıt mezarın Mausolos’un babası Hekatomonos için yaptırılmış olduğunu belirledi.

Mezar odası, 2010 yılında define avcıları tarafından gerçekleştirilen kaçak kazıların tespit edilmesi ile ortaya çıktı. Anıt mezardan kaçırılan Altın Taç ve dağ keçisi heykelciği 2018’de İskoçya’da bulunarak Türkiye’ye geri getirilerek Anadolu Medeniyetleri Müzesinde Sergilenmey başladı.

hekatomnos-anit-mezari-travelmugla-3

HEKATOMNOS ANIT MEZARI VE KUTSAL ALANIN ÖNEMİ

Hisarbaşı tepesinin doğu yamacında bulunan mezar, M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenir. 2010 yılında keşfedilen mezar, antik çağ dünyasının en önemli mezar anıtlarındır. Günümüze “mozole” kavramını taşıyan ve dünyanın yedi harikasından birisi olan Halikarnas Mozolesi’nin atası kabul edilir. Taban ölçüleri Hekatomnos’un oğlu Mausolos adına yapılan Halikarnas Mozolesi ile aynı boyutlardadır.
Söz konusu Anıt Mezar ve Kutsal Alanı; Temenos Duvarı, Menandros Onur Sütunu, Podyum ve Mezardan (Taşıyıcı Oda, Mezar Odası, Lahit ve Dromos) oluşmaktadır. Antik dünyanın yedi harikasından biri sayılan ve günümüze “Mozole” (Mausoleum) kavramını taşıyan, “Halikarnas Mozolesi”nden (Halicarnassus Mausoleum) daha erken bir dönemde, aynı boyutlarda Mausolus’un babasına ait olan ve günümüze kadar ulaşabilmiş tek örnek olması bakımından Anıt, eşsiz bir değer taşımaktadır.
Mezar odasındaki duvar resimleri ve “Hekatomnos Frizli Lahdi” üzerindeki kabarmaları Klasik çağın zirvesindeki duvar resimleriyle kaplıdır. Ön yüzünde Hekatomnos’un sunu veya bir veda sahnesiyle betimlendiği; arka yüzünde ise oğlu Maussollos aslan avındayken betimlendiği Hektamnos Frizli Lahdi, büyüklüğü, niteliği ve sahibinin kişiliği nedeniyle Anadolu’daki tek örnektir. 
2014 yılında mezarın çevresindeki yazıtlarda 121 satırlık bir şiir bulunmuştur. Klasik antik dönemin en uzun şiiri kabul edilen şiir hükümdara hitaben yazılmıştır.
Özellikle “Hekatomnos Frizli Lahdi” büyüklüğü, niteliği ve sahibinin öne çıkan kişiliğiyle Klasik ve Hellenistik Anadolu’da tek örnektir.

2 bin 400 yıllık Kral Hekatomnos’un Anıt Mezarı, bazı bilim adamlarına göre Tutankhamon’un mezarının bulunmasından bile önemli görülen Anıt Mezarın bulunması, Dünya’nın gözünü Milas’a çevirdi.  Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı 2012 yılında UNESCO dünya mirası geçici listesinde haklı olarak yerini aldı.

Menandros Onur Sütunu, podyumun doğu kenarının ortasında M.Ö 1. yüzyılda dikilmiş korint biçimli sütundur. Mezardan bağımsız bir yapıdır. Mylasa şehrinin ünlü konuşmacısı ve halk önderi Euthydemos’un torunu Menandros tarafından yaptırılmıştır. Sütunun üzerinde “Halk, Menandros’u, Uliades’in oğlu ve Euthydemos’un torununu, memleketin iyilikseveri ve iyilikseverlerin evladını heykel olarak buraya dikti.” şeklinde yazıt bulunur. Yazıt ilk defa 1775 yılında Richard Chandler tarafından keşfedilmiştir. Chandler, sütunun Menandros’un onur heykelini taşıdığını belirtmiştir. Üzerinde bir leylek yuva yaptığı için sütun yöre halkı tarafından “Uzunyuva” olarak adlandırılır.

Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı Nerede?

Adres: Hisarbaşı Sk. Hisarbaşı-Hoca Bedrettin Mahallesi, Milas 48200, Türkiye